ေရးသားသူ :
Chang Tzi-chin
သဘာဝပတ္ဝန္းက်င္ ထိန္းသိမ္းေရး ဝန္ႀကီး
တ႐ုတ္သမၼတႏိုင္ငံ (ထိုင္ဝမ္)
ေအာက္တိုဘာလ ၂၀၂၂
ကမာၻႀကီးသည္ ေလထုအတြင္း ကာဗြန္ အသားတင္ထုတ္လႊတ္မႈ သုညသို႔ေလွ်ာ့ခ်ေရး (net-zero emissions) အတြက္ ကူးေျပာင္းစျပဳေနၿပီျဖစ္သည္။ ပါရီသေဘာတူညီခ်က္တြင္ မီးေမာင္းထိုးျပထားသည့္အတိုင္း ကမာၻလုံးဆိုင္ရာ ကာဗြန္ထုတ္လႊတ္မႈ ေလွ်ာ့ခ်ေရးအတြက္ ရည္မွန္းခ်က္မ်ား ျပည့္မီရန္ ႏိုင္ငံတကာ၏ က်ယ္ျပန႔္ေသာ ပူးေပါင္းေဆာင္႐ြက္မႈကို ေတာင္းဆိုထားရာ ၎တို႔မွလည္း ဆန္းသစ္ေသာခ်ဥ္းကပ္မႈမ်ားျဖင့္ တျဖည္းျဖည္း ပုံေဖာ္ပူးေပါင္းလာခဲ့သည္။ ႏိုင္ငံတကာမိတ္ေဆြမ်ားႏွင့္ ပူးေပါင္း၍ ထိုင္ဝမ္သည္ net-zero သို႔ ေအာင္ျမင္စြာ အသြင္ကူးေျပာင္းႏိုင္ရန္၊ ဖန္လုံအိမ္ဓာတ္ေငြ႕ထုတ္လႊတ္မႈကို ေလွ်ာ့ခ်ရန္၊ ရာသီဥတုဒဏ္ႏွင့္ လိုက္ေလ်ာညီေထြရွိေသာ စြမ္းအင္မ်ားအားေကာင္းေရး အရွိန္ျမႇင့္ႀကိဳးပမ္းရန္၊ အနာဂတ္ မ်ိဳးဆက္မ်ားအတြက္ ေရရွည္တည္တံ့ေသာ ပတ္ဝန္းက်င္ေဖာင္ေဆာင္ႏိုင္ရန္ ဆႏၵရွိေနပါသည္။
ကမာၻ႔အဆင့္ ၂၁ စီးပြားေရးအႀကီးဆုံးႏိုင္ငံျဖစ္သည့္ ထိုင္ဝမ္သည္ အင္ဒို-ပစိဖိတ္ေဒသတြင္ စီးပြားေရးသာယာဝေျပာေရးႏွင့္ တည္ၿငိမ္ေရးအေပၚ အဓိကက်ေသာ လႊမ္းမိုးမႈရွိပါသည္။ အထူးသျဖင့္ ထိုင္ဝမ္၏ တစ္ပိုင္းလွ်ပ္ကူးပစၥည္း (semiconductor) လုပ္ငန္းသည္ ႏိုင္ငံတကာေဈးကြက္တြင္ အေရးပါေသာ အေနအထားကို သိမ္းပိုက္ထားသည္။ စက္မႈလုပ္ငန္းသုံး နည္းပညာအသစ္မ်ားႏွင့္ ေမာ္ဒယ္အသစ္မ်ားကို ဖန္တီးျခင္းျဖင့္ ထုတ္လုပ္မႈလုပ္ငန္းစဥ္မ်ားတြင္ စြမ္းအင္အရင္းအျမစ္မ်ားအသုံးျပဳမႈကို သိသိသာသာ ေလွ်ာ့ခ်ေစႏိုင္သည္။ အၿမဲတေစ ဆန္းသစ္ေျပာင္းလဲေနေသာ တစ္ပိုင္းလွ်ပ္ကူးပစၥည္းမ်ားမွတစ္ဆင့္ အီလက္ထ႐ြန္းနစ္ပစၥည္းမ်ားတြင္ စမတ္ပ႐ိုဂရမ္မ်ားစြာကို ထည့္သြင္းခဲ့ၿပီး ကမာၻလုံးဆိုင္ရာ စြမ္းအင္ထိန္းသိမ္းေရးကို ျမႇင့္တင္ခဲ့သည္။ ထိုင္ဝမ္သည္ ဖန္လုံအိမ္ဓာတ္ေငြ႕ထုတ္လႊတ္မႈကို ေလွ်ာ့ခ်ရန္၊ ရာသီဥတုဒဏ္ႏွင့္ လိုက္ေလ်ာညီေထြရွိေသာ စြမ္းအင္မ်ားအားေကာင္းေစရန္ အရွိန္ျမႇင့္ႀကိဳးပမ္းမႈမ်ား လုပ္ေဆာင္ေနၿပီး စြမ္းအင္အကူးအေျပာင္းကို အားႀကိဳးမာန္တက္ ျမႇင့္တင္လ်က္ရွိသည္။ ၂၀၂၂ ခုႏွစ္ ေမလတြင္ ျပန္လည္ျပည့္ၿဖိဳးၿမဲစြမ္းအင္ပမာဏ စုစုေပါင္းသည္ ၁၂.၃ ဂီဂါဝပ္ သို႔ေရာက္ရွိခဲ့ၿပီး ၂၀၁၆ ခုႏွစ္၏ ျပန္လည္ျပည့္ၿဖိဳးၿမဲစြမ္းအင္ပမာဏႏွင့္ ႏႈိင္းယွဥ္ပါက ၆၀ ရာခိုင္ႏႈန္းအထိ သိသိသာသာ တိုးလာခဲ့ပါသည္။ ၂၀၀၅ ခုႏွစ္မွ ၂၀၂၀ ခုႏွစ္အတြင္း ထိုင္ဝမ္၏ ျပည္တြင္းအသားတင္ကုန္ထုတ္လုပ္မႈ (GDP) သည္ ၇၉ ရာခိုင္ႏႈန္းထိ တိုးတက္ခဲ့သည္။ တစ္ခ်ိန္တည္းမွာပင္ ဖန္လုံအိမ္ဓာတ္ေငြ႕ထုတ္လႊတ္မႈအား ၄၅ ရာခိုင္ႏႈန္း က်ဆင္းသြားၿပီး ဖန္လုံအိမ္ဓာတ္ေငြ႕ ထုတ္လႊတ္မႈႏွင့္ စီးပြားေရး တိုးတက္မႈသည္ တိုက္႐ိုက္အခ်ိဳးမက်ေၾကာင္း သက္ေသျပေနသည္။
၂၀၂၁ ခုႏွစ္ ဧၿပီလ ၂၂ ရက္ေန႔ ကမာၻေျမေန႔တြင္ သမၼတ Tsai, Ing-Wen က ထိုင္ဝမ္၏ ၂၀၅၀ ခုႏွစ္ ကာဗြန္ဓာတ္ေငြ႕ အသားတင္ထုတ္လႊတ္မႈ ပန္းတိုင္ကို ေၾကျငာခဲ့ပါသည္။ ၂၀၂၂ ခုႏွစ္ မတ္လတြင္ Executive Yuan မွ ထိုင္ဝမ္၏ “Pathway to Net-Zero Emissions 2050” လမ္းျပေျမပုံကို ထုတ္ျပန္ခဲ့ၿပီး အဆိုပါလမ္းျပေျမပုံတြင္ စြမ္းအင္၊ စက္မႈလုပ္ငန္း၊ လူေနမႈပုံစံ၊ ႏွင့္ လူ႔အဖြဲ႕အစည္းတို႔ ပါဝင္ေနသည့္ အဓိက အသြင္ကူးေျပာင္းေရး မဟာဗ်ဴဟာ ေလးခုကို ေဖာ္ျပထားပါသည္။ နည္းပညာသုေတသနႏွင့္ ဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္ေရး (R&D) ႏွင့္ ရာသီဥတုဆိုင္ရာဥပေဒ ေရးဆြဲျခင္းအစရွိသည့္ အုပ္ခ်ဳပ္မႈအေျခခံအုတ္ျမစ္ေပၚတြင္ တည္ရွိေနၿပီး မဟာဗ်ဴဟာမ်ားကို အဓိကဗ်ဴဟာခြဲ ၁၂ ခုျဖင့္ အားျဖည့္ထားၿပီး ၎တို႔မွာ ေလစြမ္းအင္၊ ေနစြမ္းအင္၊ ဟိုက္ဒ႐ိုဂ်င္စြမ္းအင္၊ ဆန္းသစ္ေသာစြမ္းအင္၊ ဓာတ္အားစနစ္မ်ားႏွင့္ စြမ္းအင္သိုေလွာင္မႈ၊ စြမ္းအင္ထိန္းသိမ္းမႈႏွင့္ ထိေရာက္မႈ၊ ကာဗြန္ ျပန္လည္အသုံးခ်မႈႏွင့္ သိုေလွာင္မႈ၊ ကာဗြန္ထုတ္လႊတ္မႈမရွိေသာ လွ်ပ္စစ္ကားမ်ား၊ စြန္႔ထုတ္မႈမရွိေသာ သယံဇာတ ျပန္လည္အသုံးျပဳျခင္း၊ သဘာဝကာဗြန္စုပ္ခြက္မ်ား၊ အစိမ္းေရာင္လူေနမႈပုံစံ၊ အစိမ္းေရာင္ဘ႑ာေရး အကူးအေျပာင္းတို႔ ျဖစ္ပါသည္။ အစိုးရရင္းျမစ္မ်ား ေပါင္းစပ္ျခင္းျဖင့္ ထိုင္ဝမ္သည္ ၎၏ ရည္မွန္းခ်က္မ်ားျပည့္မီရန္ လိုအပ္ခ်က္ အဆင့္ဆင့္ကို အစီအစဥ္ဆြဲ အေကာင္အထည္ ေဖာ္ေဆာင္မည္ျဖစ္ပါသည္။
Net-zero သို႔ အသြင္ကူးေျပာင္းမႈ ေအာင္ျမင္ရန္လိုအပ္ေသာ နည္းပညာသုေတသနႏွင့္ ဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္ေရး အေျခခံအုတ္ျမစ္ကိုတည္ေဆာက္ရာတြင္ ထိုင္ဝမ္သည္ ေရရွည္တည္တံ့ေသာစြမ္းအင္၊ ေလထုတြင္း ကာဗြန္ထုတ္လႊတ္မႈ ေလွ်ာ့ခ်ျခင္း၊ ျပည့္ၿဖိဳးၿမဲစြမ္းအင္ သုံးစြဲျခင္း၊ ေလထုတြင္းသို႔ ကာဗြန္ထုတ္လႊတ္သည့္ ပမာဏထက္ ပိုမိုဖယ္ရွားႏိုင္ရန္ လုပ္ေဆာင္ျခင္းႏွင့္ လူမႈေရးသိပၸံအစရွိသည့္ နယ္ပယ္ငါးခုကို အာ႐ုံစိုက္မည္ျဖစ္ပါသည္။ ဖန္လုံအိမ္ဓာတ္ေငြ႕ ေလွ်ာ့ခ်ေရးႏွင့္ စီမံခန႔္ခြဲမႈဥပေဒကို ရာသီဥတုေျပာင္းလဲမႈဆိုင္ရာ တုံ႔ျပန္မႈအက္ဥပေဒသို႔ အမည္ေျပာင္း ျပင္ဆင္လ်က္ရွိၿပီး အဆိုပါျပင္ဆင္ခ်က္မ်ားအရ ၂၀၅၀ ခုႏွစ္တြင္ ကာဗြန္ အသားတင္ထုတ္လႊတ္မႈ သုညသို႔ ေလွ်ာ့ခ်ႏိုင္ေရးသည္ ထိုင္ဝမ္၏ ေရရွည္ႏိုင္ငံေတာ္ပစ္မွတ္ ျဖစ္လာမည္ျဖစ္ၿပီး ရာသီဥတုေျပာင္းလဲမႈကို ပိုမိုထိန္းခ်ဳပ္ႏိုင္ေစရန္၊ ရာသီဥတုေျပာင္းလဲမႈႏွင့္ လိုက္ေလ်ာညီေထြျဖစ္ေစမည့္ ဥပေဒျပငွါန္းခ်က္ထည့္သြင္းရန္၊ သတင္းအခ်က္အလက္ ခ်ျပျခင္း၊ လူထုပါဝင္မႈ အားေကာင္းလာေစရန္ႏွင့္ ကာဗြန္ေစ်းႏႈန္း သတ္မွတ္မႈ ယႏၲရားတို႔ကို မိတ္ဆက္မည္ျဖစ္သည္။ ယင္းဥပေဒသည္ ဓာတ္ေငြ႕ထုတ္လႊတ္မႈ ေလွ်ာ့ခ်ေရးအတြက္ စီးပြားေရးဆြဲေဆာင္မႈမ်ား၊ ကာဗြန္ထုတ္လႊတ္မႈ ေလွ်ာ့ခ်ျခင္းႏွင့္ အစိမ္းေရာင္စြမ္းအင္ဖြံ႕ၿဖိဳးမႈကို လမ္းၫႊန္ခ်က္ခ်မွတ္ေပးၿပီး အမ်ိဳးသားရာသီဥတုဆိုင္ရာ ဥပေဒျပဳေရး ႏွင့္ အုပ္ခ်ဳပ္မႈဆိုင္ရာ အေျခခံအုတ္ျမစ္မ်ားကို ပိုမိုပီျပင္ႏိုင္ရန္ ပံ့ပိုးေပးမည္ျဖစ္သည္။ ၂၀၅၀ ခုႏွစ္အတြက္ ထိုင္ဝမ္၏ ေရရွည္ေမွ်ာ္မွန္းခ်က္မွာ ေလထုအတြင္း ကာဗြန္ အသားတင္ထုတ္လႊတ္မႈ သုညသို႔ေရာက္ရွိရန္ ကူးေျပာင္းရာမွ ေပၚေပါက္လာေသာ အခြင့္အလမ္းကို ႏိုင္ငံေတာ္ ဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္မႈ၏ ေမာင္းႏွင္အားအသစ္အျဖစ္ အသုံးခ်ႏိုင္ရန္ျဖစ္ပါသည္။ အမ်ားႏွင့္ယွဥ္ၿပိဳင္ႏိုင္စြမ္း ျမင့္မားၿပီး ေရရွည္တည္တံ့ႏိုင္ကာ ျပည့္စုံခိုင္မာ၍ အႏၲရာယ္ကင္းေသာ အကူးအေျပာင္းဗ်ဴဟာမ်ားႏွင့္ အုပ္ခ်ဳပ္မႈအေျခခံအုတ္ျမစ္မ်ားကို ဖန္တီးျခင္းျဖင့္ ထိုင္ဝမ္၏ စီးပြားေရးဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္မႈကို လႈံ႕ေဆာ္ေပးမည္ျဖစ္ၿပီး ပုဂၢလိကရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈမ်ားကို အားေပးျခင္း၊ စိမ္းလန္းေသာအလုပ္အကိုင္မ်ားဖန္တီးေပးျခင္း၊ စြမ္းအင္လြတ္လပ္မႈကို ျမႇင့္တင္ေပးျခင္းႏွင့္ လူမႈဖူလုံေရးက႑တို႔ကို ပိုမိုတိုးတက္ေစမည္ျဖစ္သည္။
Net-zero emissions သို႔ ကူးေျပာင္းျခင္းသည္ ယခုေခတ္ လူသားမ်ိဳးဆက္အတြက္ ေရွာင္လႊဲ၍မရသည့္ စုေပါင္းတာဝန္တစ္ခုျဖစ္ၿပီး ႏိုင္ငံတကာအသိုင္းအဝိုင္းႏွင့္အတူ လက္တြဲလုပ္ေဆာင္ႏိုင္မွသာလွ်င္ ဤရည္မွန္းခ်က္ကို အျပည့္အဝ ေဖာ္ေဆာင္ႏိုင္မည္ျဖစ္သည္။ လက္ေတြ႕က်မႈႏွင့္ ပေရာ္ဖက္ရွင္နယ္က်ျခင္းတို႔ေၾကာင့္ ထိုင္ဝမ္သည္ ကမာၻ႔ရာသီဥတုေျပာင္းလဲမႈကို ကိုင္တြယ္ေျဖရွင္းရာတြင္ ခိုင္မာေသာ ပံ့ပိုးကူညီမႈမ်ားျပဳလုပ္ရန္ ဆႏၵရွိေနသည္။ ထိုင္ဝမ္သည္ မည္သည့္အေျခအေနမ်ိဳးတြင္မဆို ကမာၻကို အေထာက္အကူျဖစ္ေစေသာ နည္းလမ္းမ်ားျဖင့္ ပံ့ပိုးကူညီႏိုင္သည့္ အလားအလာႀကီးမားေၾကာင္း COVID-19 ကပ္ေရာဂါက သက္ေသျပခဲ့ပါသည္။ ရာသီဥတုေျပာင္းလဲမႈကို တန္ျပန္သည့္ ႏိုင္ငံတကာ ပူးေပါင္းေဆာင္႐ြက္မႈ ယႏၲရားမ်ားတြင္ ပူးေပါင္းပါဝင္ႏိုင္ရန္ ထိုင္ဝမ္အား တန္းတူအခြင့္အေရးေပးသင့္သည္။ ႏိုင္ငံတကာအသိုက္အဝန္းအေနျဖင့္ လတ္တေလာကာလအတြင္း ထိုင္ဝမ္၏ တရားမွ်တၿပီး အဓိပၸာယ္ရွိေသာ ဤေတာင္းဆိုမႈကို ပံ့ပိုးေပးမည္ဟု ကြၽႏ္ုပ္တို႔ ေမွ်ာ္လင့္ပါသည္။