Yardım edebilecek Tayvan’ın DSÖ’ne Katılması için Desteğinize İhtiyaç Var
Taipei Ekonomi ve Kültür Misyonu Ankara
Temsilci
Volkan Chih-yang HUANG
KOVID-19 salgını dünyayı kasıp kavurmuş, insan sağlığı ve yaşamına ağır zarar vermiştir. Tüm dünya hastalıkla mücadelede hiçbir çabadan kaçınmasa da, 150 milyondan fazla doğrulanmış vaka kayıtlara geçmiş ve yaklaşık 3.25 milyon değerli hayat kaybedilmiştir. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) Genel Direktörü Tedros Adhanom Ghebreyesus, bir yıl önce KOVID-19 salgınını “Uluslararası Öneme Haiz Halk Sağlığı Acil Durumu” (PHEIC) ilan ettiğinden bu yana, dünyanın her yerinden, virüse karşı birleşik bir mücadeleyi vurgulayan çağrılar yüksek sesle ve net bir şekilde gelmeye devam etmiştir.
Tayvan, hükümetinin ve halkının uyumlu çabaları altında, çok sayıda yenilikçi politikanın uygulanmasının bir parçası olarak akıllı hastalık önleme sistemlerini kullanmak üzere; kendine özgü halk sağlığı sistemine, işbirliği yapan vatandaşlarına, demokratik ruhuna ve teknolojik becerisine güvenmiştir. Bu, KOVID-19'u etkin bir şekilde kontrol altına alan Tayvan Modeli üzerine küresel spot ışığının doğmasına ve odaklanılmasına yol açmıştır. 11 Mayıs 2021 tarihi itibariyle, 23 milyon nüfusa sahip ve Çin ile arasında sadece bir boğaz mesafe bulunan Tayvan, 1.178 doğrulanmış vaka ve 12 ölümle pandemiyle mücadelede mükemmelliği nedeniyle yaygın uluslararası beğeni toplamıştır.
Dünyada birçok ülke sokağa çıkma yasağı gibi önlemlerle virüsün yayılmasını engellemeye çalışırken, Tayvan’da dışarı çıkmak serbesttir. Öğrenciler eskisi gibi okula gidebilmekte, AVM ve sinema gibi yerler hizmet vermeye devam etmekte, profesyonel beyzbol veya basketbol maçları da devam etmektedir. Bu durum birçok ülkenin ilgisini çekmişken, Tayvan’ın siyasi nedenle uluslararası toplum ve DSÖ dahil olmak üzere bir çok uluslararası örgüt tarafından dışlandığını da tekrar hatırlatmak gerekir.
Tayvan’sız bir DSÖ, tüm insanlığın ortak kaybıdır.
Tayvan’ın KOVID-19’u kontrol almadaki başarısı, sağlam ve kapsamlı sağlık sistemi ve birinci sınıf tıbbi yeteneklerine bağlanabilir. KOVID-19'un başlangıcından bu yana, Tayvan'ın muazzam tıp ve sağlık hizmetleri kapasitesi ve güçlü araştırma yetenekleri açıkça görülmektedir. Tayvan, Asya ülkeleri arasında teknoloji transferinde büyük ilgi uyandıran 15 dakikada sonuç verebilen çabuk bir test kitini hızla geliştirmiştir. Ayrıca, Tayvan aşı geliştirme ve satın alma ile aktif olarak ilgilenmiş, GAVI Aşı İttifakı, Salgın Hazırlık Yenilikleri Koalisyonu (CEPI) ve DSÖ'nün öncülüğünü yaptığı KOVID-19 Aşı Küresel Erişim (COVAX) Tesisine de katılmıştır. Buna ek olarak, yerli araştırma enstitülerini ve biyoteknoloji şirketlerini aşı araştırma ve üretimini hızlandırmaya teşvik etmiştir. Tayvan, bilişim ve iletişim teknolojileri, biyoteknoloji ve sağlık hizmetleri sektörlerinin profesyonel güçlerini koordine ederek, küresel aşı geliştirme üzere daha parlak bir gelecek oluşturmak için üzerine düşeni yapmaktadır.
Tayvan, Asya-Pasifik bölgesi için bir bağlantı merkezidir. 2019'da 72 milyon geliş-gidiş yolcu trafiğini, 2020'de de KOVID-19'un etkisine rağmen 19 milyon seferi idare etmeyi başarmıştır. 2015 yılında Türk Hava Yolları (THY) tarafından başlatılan İstanbul – Taipei uçuşları, pandemi koşullarında da yine haftada 3 seferini düzenli olarak yapılmaya devam etmektedir. Yolcuların Tayvan'a geliş ve gidiş sıklığı, Tayvan ve diğer ülkelerin bulaşıcı hastalık tehdidine ne ölçüde maruz kaldığını göstermektedir. Yine de Tayvan, DSÖ önderliğindeki çok taraflı halk sağlığı sistemine ve ağına kapsamlı bir şekilde katılamamaktadır ve bu da Tayvan'ın küresel pandemiyle mücadele sisteminde bir boşluk olma riskini yaratmaktadır.
Tayvan Yardım Edebilir
Küresel bir yıkımla sonuçlanan insani felaketler karşısında, uluslararası bir aktör olarak Tayvan, bir yandan iç salgın durumunu kontrol ederken, başta Türkiye dahil olmak üzere, A.B.D., Kanada, Çek Cumhuriyeti gibi ülkeler ve Avrupa Birliği ile hızlı tanı kitleri, ilaç ve aşılar gibi biyoteknolojik ArGe işbirliğini devam ettirmektedir. Ayrıca, "Tayvan Yardım Edebilir" ruhuna dayanarak, günümüz itibariyle yaklaşık 54 milyon adet cerrahi maske, termal kamera ve diğer salgın önleme malzemeleri ve ilaçları 80 fazla ülkeye bağışlanmıştır. 2020 yılın sonunda, Ankara’da yerleşik Misyonumuz Milletvekilleri ve yerel Belediyeler ile işbirliği kurarak, başta Ankara, İstanbul, Afyonkarahisar, Elazığ, Hatay, Kahramanmaraş, Kilis, Ordu ve Van gibi 9 ilde yaşayan maddi durumu iyi olmayan Türk toplumu ve Suriyeli sığınmacılara maske dağıtarak pandemiye karşı ortak mücadeleye mütevazi bir katkıda bulunmuştur.
Tayvan’a uluslararası destek
KOVID-19'un önlenmesi ile ilgili demokratik deneyimlerimize dayanan Tayvan Modeli, dünyanın geri kalanı için mükemmel bir örnek oluşturmuştur. Tayvan Hükümeti, "Tayvan yardım edebildiğini ve Tayvan'ın yardım ettiğini" göstermek için attığı bir dizi eylemle, küresel olarak tanınmış ve beğeni toplamıştır. Pandemi, Tayvan'ın hastalıkların önlenmesi için küresel işbirliği mekanizmalarına katılmasının önemi ve zorunlu ihtiyacının uluslararası onayını daha da güçlendirmiş ve DSÖ'ne katılımı için benzeri görülmemiş bir desteğe yol açmıştır. Mayıs ve Kasım 2020'de düzenlenen iki DSA oturumu sırasında, DSÖ'nün Tayvan'ı içine davet etmesi için teşvikler A.B.D., Japonya, Kanada, Avustralya, Yeni Zelanda, Fransa, Birleşik Krallık, Almanya, Danimarka, Hollanda ve İsveç dahil olmak üzere çok sayıda ülkenin liderleri ve üst düzey hükümet yetkililerinin yanı sıra 80'den fazla ülkeden 1.700'den fazla parlamenterden gelmiştir. Uluslararası medya da Tayvan'ı destekleyen 3.500'den fazla rapor ve makale yayınlamıştır. Son günlerde “Çin'e karşı Parlamentolararası İttifak” (IPAC) ve G7 ülkelerinin Dışişleri Bakanları, Tayvan’ın DSÖ ve DSA’ya katılmasına da açık şekillinde destek vermiştir.
Uluslararası toplum tarafından övülen demokratik bir ülke olan Tayvan, tam bir ulusal kimliğe, gelişmiş ve eksiksiz bir tıbbi bakım sistemine sahiptir. Uluslararası alanda, sadece halkı tarafından seçilmiş hükümet 23 milyon Tayvan halkını temsil edebilir ve Tayvan halkının sağlığından sorumlu olabilir.
Hiçbir ülke bir salgınla tek başına savaşamaz. Uluslararası işbirliği, salgının önlenmesi ve kontrolüne giden tek yoldur. Tayvan, uluslararası toplumun iyileşme çabalarında vazgeçilmez bir ortak olarak hizmet etmeye istekli ve muktedirdir. Tayvan’ın 24 Mayıs- 1 Haziran 2021 tarihlerin arasında düzenlenecek DSA'nın 74. toplantısına gözlemci olarak katılımı ve DSÖ’nün Tayvan’ı bütün toplantılar, mekanizma ve aktivitelere dahil etmesi için Türk hükümeti ve halkından destek bekliyoruz. DSÖ’nün ‘Herkes için Sağlık’ ilkesine ulaşabilmek yolunda niyetli ve güçlü sağlık hizmetleri kapasitesi olan Tayvan’ın katılımı bu zorlu pandemiyle mücadelede, tüm insanlığa yardım edebilir.
Makale 12 Mayıs 2021 tarihinde Haber Ajanda Dergisinde yayınlanmıştır.
